Kiedy Twoi uczniowie przygotowują się do powrotu do szkoły i rozpoczęcia nowego roku szkolnego, nadszedł czas, aby pomyśleć o kilku pierwszych zajęciach i zacząć przygotowywać się do startu. Szczególnie ważne jest to w przypadku rozpoczęcia zajęć z nową klasą. Pierwsze spotkanie może zadecydować o powodzeniu prowadzenia edukacji przez cały nadchodzący rok szkolny. To Twoja szansa na zrobienie dobrego pierwszego wrażenia i ustalenie podstawowych zasad dotyczących oczekiwanego zachowania w klasie i integracji całej grupy.
Na pierwszych lub drugich zajęciach zachęcaj uczniów do wzięcia udziału w dyskusji grupowej na temat tego, jak powinni się zachowywać, a następnie sporządź umowę w klasie. Warto postawić na to, aby rozpoznać zasoby uczniów, sprawdzić nie tyle ich wiedzę, ile możliwości komunikacyjne i zdolności interpersonalne. Bez względu na to, w jakim wieku są Twoi uczniowie, ważne jest, aby zacząć budować rutynę w klasie w pierwszych kilku tygodniach nauki. Rutyny tworzą znajomą, bezpieczną przestrzeń, czyli idealne środowisko do nauki. Podczas gdy młodsze dzieci potrzebują ściślejszej rutyny, nawet młodzież może z niej skorzystać. Pomocne może okazać się rozpoczynanie zajęć według tego samego schematu. W ten sposób podopieczni będą wiedzieć, czego się spodziewać i czego się od nich oczekuje. Możesz poprosić uczniów, aby ustawili się w kolejce przed klasą i pozdrawiali się, jeden po drugim, gdy wchodzą. Często wybiera się różnorodne formy i każdy uczeń może zdecydować, na jakie powitanie ma dzisiaj ochotę. W tym celu można umieścić przy drzwiach klasy piktogramy z np. przybicie piętki lub żółwika, „taniec wygibaniec”, przytulenie lub coś niestandardowego — dajmy pole do popisu uczniom. Taka forma daje osobisty kontakt, ale także pozwala kontrolować, kiedy i jak wchodzą do sali. Nowe początki to także nowe wyzwania i ważne jest, aby Twoi uczniowie czuli, że uczą się czegoś istotnego i wartościowego. Uważaj na zbyt łatwe rozpoczynanie rzeczy i upewnij się, że masz wystarczająco dużo asów w rękawie. Jeśli uczniowie uznają, że wyzwania są zbyt łatwe, wkrótce się wyłączą, rozproszą i może nie wpłynął to pozytywnie na rozwój integracji w klasie.
Relacja, komunikacja i integracja
Dla niektórych osób posiadanie lub nawiązywanie relacji z kolegami z klasy, szczególnie na wyższych szczeblach edukacji, może nie być czymś, co jest bardzo wysoko na ich liście priorytetów. Warto zastanowić się, co stoi u podstawy takich przekonań. Nawet najbardziej podstawowa relacja między kolegami z klasy obejmuje interakcję i komunikację. Komunikacja jest niezbędna w każdej więzi międzyludzkiej, ponieważ bez niej nawiązanie i utrzymanie tej więzi byłoby praktycznie niemożliwe. Głębsze relacje między kolegami z klasy obejmują troskę o siebie nawzajem, a nawet rozwijanie wzajemnego poczucia empatii. Chociaż tworzenie bliskich relacji lub przyjaźni z kolegami z klasy nie jest konieczne, to — jak podaje Anna Chaber-Dądela — „dzięki integracji uczniowie mają możliwość bliższego poznania się w sytuacji zabawy, uczą się współdziałania w grupie, wzajemnej tolerancji, poszanowania norm i reguł, uwrażliwiają na potrzeby drugiego człowieka”[1]. Zatem istnieje szereg możliwości nawiązania relacji pomiędzy uczniami, a powodzenie tego procesu w dużej mierze zależne jest od nas jako nauczycieli. Niektórzy Iudzie mogą mieć trudności z nawiązaniem relacji z kolegami z klasy, podczas gdy innym przychodzi to naturalnie.
Relacje obejmują komunikację, a nią jest coś, dzięki czemu wszyscy się rozwijamy. Relacje z kolegami z klasy są ważne, ponieważ one pomagają nam w rozwijaniu poczucia siebie. Kiedy lepiej poznasz swoich kolegów z klasy, dowiesz się nawet więcej o sobie. Skuteczna komunikacja w klasie to także podstawa dobrych wyników edukacyjnych. Pozytywna relacja między nauczycielami i uczniami, a także między nimi samymi jest zarówno wynikiem lepszej komunikacji, jak i przyczynia się do tworzenia środowiska, które ją wspiera. To może pomóc przezwyciężyć przeszkody w nauce w klasie, takie jak złe nastawienie lub zerwane relacje. Ważne jest, aby dążyć do zrozumienia i nie doprowadzać do niepotrzebnych konfliktów. Uczniowie, którzy potrafią skutecznie się komunikować, mogą opowiadać się za własnymi potrzebami społecznymi i emocjonalnymi i rzadziej korzystają z negatywnych zachowań, takich jak odgrywanie się, czy też zwracanie uwagi. Obecnie jesteśmy w stanie skuteczniej komunikować się w salach lekcyjnych, ponieważ możemy korzystać z dynamicznych pomocy wizualnych, wideo i symulowanych czynności. Kiedy uczniowie czują się bezpieczni, docenieni i dobrze poinstruowani, czują, że mogą brać udział w dyskusjach w klasie, odpowiadać na pytania i zgłaszać problemy. Niezwykle ważne jest, aby stworzyć im poczucie bezpieczeństwa, które nie dotyczy tylko bezpieczeństwa fizycznego.
Technologia w klasie to szansa
Choć uznać można by, że integracja twarzą w twarz jest efektywniejsza, to nie oznacza jednak, że technologia nie może stać się odpowiednim narzędziem do zacieśnienia więzi w klasie. Technologia zapewnia natychmiastowy dostęp do informacji, dlatego jej obecność w klasie jest bardzo ważna. Smartfony, komputery i tablety są już wszechobecnym elementem codziennego życia zarówno uczniów, jak i nauczycieli. To naturalne, że korzystanie z urządzeń technologicznych w klasie rozszerza znacząco proces edukacyjny uczniów w każdym wieku. Wykorzystanie różnych rodzajów technologii, w tym wirtualnej klasy, tworzy uczniów aktywnie zaangażowanych w realizację celów nauczania. Wdrażanie technologii tworzy również ścieżki dla zróżnicowanego nauczania, pozwala zaspokoić różne potrzeby uczniów jako indywidualnych osób w klasowym gąszczu różnorodności. Wydaje się, że wykorzystanie urządzeń technologicznych w klasie może stanowić obciążenie finansowe dla placówki, ale uczniowie niekoniecznie potrzebują własnych tabletów lub laptopów, aby działać. Ponadto uczniowie w dzisiejszych czasach zazwyczaj są wyposażeni w sprzęt technologiczny i w zależności od regulaminu placówki, mogą go używać w celach edukacyjnych. Wykorzystanie technologii podczas nauczania całej klasy może zwiększyć zaangażowanie uczniów w przypadku uczniów słuchowych i wzrokowych. Proste technologie, gry, internetowe zadania domowe lub systemy oceniania online mogą wpływać na rozwój uczniów w klasie, a także mogą stać się doskonałym narzędziem do integracji klasy. Świetnym przykładem może okazać się utworzenie gry zespołowej w dobrze znanym programie Kahoot, czy też Quizizz. Jeśli Twoja szkoła korzysta z technologii 3D — dlaczego by nie zaproponować wspólnego tworzenia projektów. Późniejszy wydruk 3D będzie namacalnym efektem współpracy między uczniami.
Praca zespołowa jako sposób rozwoju i integracji klasy
Pracę zespołową można określić jako zdolność członków zespołu do współpracy, efektywnej komunikacji, przewidywania i spełniania wzajemnych wymagań oraz wzbudzania zaufania, co skutkuje skoordynowanym zbiorowym działaniem. Aby uczniowie mogli doświadczyć edukacji wszechstronnie i rozwinąć umiejętności miękkie — niezbędna jest zintegrowana praca zespołowa na kilku frontach. Konieczna jest praca zespołowa między uczniami, między uczniami a nauczycielami oraz między rodzicami a wychowawcami. Im więcej prezentowanych jest podstaw pracy zespołowej, tym większa szansa dla uczniów na poznanie kluczowych umiejętności kompromisu i współpracy. Ten rodzaj pracy zespołowej wprowadza szereg umiejętności, które będą cenne dla uczniów na późniejszym etapie pracy, takich jak komunikacja, empatia i wspólny wysiłek. W każdym rodzaju pracy grupowej uczniowie muszą uzgodnić, kto zajmie się różnymi elementami projektu i będzie pracować w parach, wykorzystując nawzajem swoje mocne strony do realizacji przydzielonych zadań. To uczy zarządzania czasem, zasobów i umiejętności komunikacyjnych. Praca zespołowa pozwala każdemu uczniowi poczuć się słyszanym i docenianym. Niektórym dzieciom, szczególnie tym bardziej powściągliwym, łatwo jest poczuć się tak, jakby zagubili się w większej grupie. Jednak przebywanie w małej grupie może pozwolić im czuć się bardziej komfortowo, pozwoli dzielić się swoimi uwagami, czego często nie są w stanie zrobić przed całą klasą. Jak podaje Oksana Buśko „świadomość, że jest się potrzebnym w grupie, że odgrywa się w niej ważną rolę, że się współtworzy warunki, które panują w danej społeczności, wzmacnia poczucie własnej wartości”[2]. Praca zespołowa daje szansę każdemu uczniowi na przedstawienie swoich perspektyw i wykorzystanie swoich talentów, aby przyczynić się do realizacji misji. Może to znacznie podnieść samoocenę ucznia. Praca zespołowa daje uczniom możliwość uczenia się od rówieśników. Podczas pracy indywidualnej uczeń wie tylko, jak on postrzega dany przedmiot, czy też zagadnienie. Z drugiej strony współpraca z innymi pozwala uczniom uczyć się od siebie nawzajem i poszerzać swoje perspektywy na dany temat. Mają szansę poznać inne pomysły i sposoby patrzenia na świat od tych, którzy myślą inaczej niż oni.
Integracja z wykorzystaniem pracy zespołowej
BALONOWA WIEŻA
Uczniowie uwielbiają praktyczne wyzwania, a element rywalizacji z pewnością pozwoli im się w pełni zaangażować. Za pomocą tylko podstawowych materiałów uczniowie muszą współpracować, aby zbudować najwyższą wolnostojącą wieżę w określonym czasie. Potrzebne materiały: balony, taśma klejąca, linijka. Uczniowie mają za zadanie utworzyć czteroosobowe zespoły i rozdać między sobą materiały. Powiedz uczniom, aby w ciągu dziesięciu minut zbudowali najwyższą wolnostojącą wieżę, używając samych balonów i taśmy klejącej. Wyjaśnij, że po dziesięciu minutach sprawdzisz i zmierzysz struktury. Jeśli wieża się przewróci, drużyna zostanie wyeliminowana z wyzwania. Powiedz uczniom, ile czasu zostało po pięciu minutach i ponownie na dwie minuty przed upływem czasu. Niech drużyny odsuną się od swoich wież. Sprawdź każdą wieżę, zmierz ją i zapisz wyniki. Możesz dać zwycięskiej drużynie nagrodę.
ESCAPE ROOM
Stwórz grę typu „Escape Room” w klasie. Uczniowie będą musieli pracować razem w grupach, aby uciec z klasy. Muszą szukać wskazówek i kodów w klasie. Takiego typu integracja zachęci uczniów do wspólnej pracy: planowania strategii, dzielenia zadań i komunikowania postępów. Nagrodą za ukończoną grę może być pakiet talonów do wykorzystania przez nadchodzący rok szkolny.
UKŁADANIE KUBKÓW BEZ RĄK
Do gumki recepturki przywiąż tyle sznurków, ile osób jest w grupie. Uczniowie, ciągnąc sznurek w swoją stronę, rozciągają gumkę. Następnie przekaż podopiecznym 6 lub większą ilość kubków. Uczniowie, używając opisanego narzędzia, mogą bez rąk przenosić i podnosić elementy wieży. Ta integracja może okazać się świetną zabawą! Zwycięska drużyna może otrzymać nagrody.
POLE MINOWE
Przygotuj ogrodzony obszar taśmą, zaznacz punkt początkowy i końcowy. Wzdłuż trasy umieść losowo kilka podręcznych przedmiotów/zabawek w określonej odległości. Podziel grupę na 2- Iub 4-osobowe zespoły i zawiąż oczy jednemu z członków. Pozostali stoją na zewnątrz zamkniętego obszaru i werbalnie instruują członka drużyny z zasłoniętymi oczami, aby poruszał się po trasie, podnosił zabawki, unikał wchodzenia na kartki papieru (miny) i nie wychodził poza zamknięty obszar. Gra pozwala rozwijać zaufanie w grupie, aktywne słuchanie i komunikację.
WYZWANIE LEGO
Przygotuj listę wyzwań na kartkach i ustal czas zakończenia. Zadaniem uczniów jest zbudowanie z kloców LEGO określonych haseł/przedmiotów np. zbuduj samochód w 6O sekund, zbuduj most, najwyższą wieżę, dom używając tylko czerwonych i zielonych kloców, stwórz wakacyjną scenerię itd.
[1] Chaber- Dądela A. 92OO3), Jak integrować klasę szkolą?, „Nowa Szkoła" nr 7, s. 20-24. [2] Buśko O. (2022), Cenni w grupie, „Psychologia dziecka”, nr 5/2022, s. 65-67
Artykuł ukazał się również w czasopiśmie Forum Media Polska sp. z o.o.
Comments